Retorica is, in de enge zin, de kunst van welsprekendheid: “[…] for centuries, rhetoric was a staple of education in Europe and beyond. It had useful skills to teach, which helped invent modern English (Shakespeare), steel a country against a terrible enemy (Churchill), move multitudes (Martin Luther King), or simply communicate effectively.” (Arvatu & Aberdein, Trivium: The classical liberal arts of grammar, logic, and rhetoric, p.237). Voor het hedendaagse onderwijs zie ik zie ik retorica breder: duidelijk communiceren en daarmee in staat zijn effectief samen te werken. Retorica is je grammatica en dialectica zo communiceren dat het begrijpelijk en toegankelijk is voor de ander. Het geeft je het gereedschap om anderen te overtuigen van jouw ideeën en de wereld om je heen te vormen. Als grammatica de verzameling ingrediënten is en dialectica het kookproces, dan is de retorica het toevoegen van de kruiden en het opmaken van het bord.

Er zijn drie redenen waarom retorica belangrijk is:

  1. Goede verbale communicatie
  2. Goede schriftelijke communicatie
  3. Samenwerken


1. Goede verbale communicatie

Retorica is van oudsher de kunst van welsprekendheid. Hierbij denken veel gelijk aan het geven van duidelijke en efficiënte presentaties. Nu is de Powerpoint presentatie in de moderne tijd wel een ding geworden, maar een goede leerling is in staat zijn of haar ideeën duidelijk te communiceren zonder hulpmiddelen. Het dwingt de leerling de ideeën helder op een rijtje te hebben en overtuigend over te brengen. Dit geldt ook voor vakmensen die niet zozeer presentaties geven maar wel in teamverband zaken moeten uitleggen.

Goede verbale communicatie is ook belangrijk in één-op-één gesprekken. Hoe zorg je ervoor dat je in een discussie je doel voor ogen houdt en de ander weet te overtuigen van jouw gelijk? In welk volgorde moet je je verhaal brengen, welke culturele aspecten moet in de gaten houden, welke woorden hebben meer effect? Goede retorische vaardigheden moeten bijdragen aan een gezonde discussie.

Wanneer je zelf de retorische middelen onder de knie hebt, kan je ze ook beter herkennen bij anderen. Dit maakt je weerbaarder voor manipulatie en groepsdruk. Ook ben je beter in staat een weerwoord te geven en je niet makkelijk te laten overreden.

2. Goede schriftelijke communicatie

Het lijkt niet meer van deze tijd, een goede schriftelijke communicatie, maar juist in het tijdperk van Whatsapp en Twitter is het belangrijk om helder en overtuigend te kunnen communiceren, zeker nu we beperkter de tijd en ruimte hebben.

Veel van mijn leerlingen op een categoriaal gymnasium gaan naar de universiteit waar het schrijven van (Engelse) betogen en proefschriften op hen wacht. Het is voor hen belangrijk te weten wat wel werkt en wat niet. Je kunt goede, kritische ideeën hebben binnen je eigen veld, maar als je het niet goed op papier weet te krijgen, zullen anderen minder snel overtuigd zijn.

Daarnaast is het ook belangrijk voor jezelf om je gedachten duidelijk op papier te kunnen zetten: “Writing is a kind of thinking” (Nigel Warburton, The Basics of Essay Writing, p. 8). Schrijven dwingt je om je gedachten voor jezelf helder te maken. Hiervoor heb je natuurlijk een stevige portie woordenkennis voor nodig, maar ook inzicht in structuur, samenhang, en overtuigingskracht.

3. Samenwerken

Bij retorica denk je niet meteen aan samenwerken, maar goede monologen houden brengen je niet per definitie verder. Je zult later ook moeten kunnen functioneren in groepen waarin spreken en luisteren elkaar afwisselen.

Op school moeten leerlingen leren samen een gemeenschappelijk doel na te streven, onderdeel te zijn van iets groters. Dat lukt alleen als je jouw boodschap weet over te brengen, maar ook hoe die van een ander respectvol te ontvangen.

____________________

Retorica is niet alleen jouw visitekaartje, het is je toegangsticket naar anderen. Wanneer je de retorica goed beheerst zal je gehoord worden en kan je meer invloed uitoefenen op je omgeving.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *