Autonomie is een belangrijk onderdeel van een spel of het leerproces en houdt vooral in betekenisvolle keuzes kunnen maken. Eigenaarschap gaat een klein stapje verder in dat de speler of leerling zichzelf verantwoordelijk voelt over het spel- of leerproces.
Betekenisvolle keuzes
Betekenisvolle keuzes maken in het leerproces wil niet zeggen dat alles mag. In Monopoly mag je kiezen of je een straat wilt kopen als je erop staat, je mag niet teruglopen. In Overwatch mag je een karakter kiezen, maar niet eentje die al gekozen is door een teamgenoot. Het opleggen van grenzen is onderdeel van het creëren van een omgeving met betekenisvolle keuzes. Dit is overigens ook van toepassing voor het aanwakkeren van creativiteit: “doe maar wat” levert minder creatieve dingen op dan “creëer iets met grenzen x en y”.
Een leerling, en de mens over het algemeen, heeft grenzen nodig om goede keuzes te kunnen maken. Je kunt niet verwachten van een beginneling in het leerproces zelfstandig hoofdzaak van bijzaak te kunnen scheiden, welk pad hij of zij moet volgen om het einddoel te halen en in welk tempo. De leermeester, of docent, blijft nodig om richting te geven, te arrangeren en te ondersteunen waar nodig.
Portfolio
Belangrijk voor betekenisvolle keuzes zijn de individuele (leer)doelen van de leerling of speler. Als je voor jezelf niet helder hebt wat je doelen zijn, kies je vaak voor de gemakkelijkste of snelste weg. Een veel voorkomend probleem in het huidige onderwijs is dat leerlingen cijfers als een doel zien (en docenten overigens ook), terwijl cijfers, hoewel nuttig, alleen maar een afspiegeling zijn datgene wat er echt toe doet: meesterschap over een vak.
Ieder leerling zou van te voren een duidelijk leerplan moeten opstellen in een functioneel portfolio. Een goed portfolio dwingt een leerling na te denken over wat hij of zij belangrijk vindt en waarom hij of zij het wil leren. In 5VWO laat ik mijn leerlingen een vragenlijst invullen over waarom ze Engels willen leren. Ze mogen het daarbij niet hebben over cijfers of diploma’s, maar alleen het functionele nut van Engels op de middelbare school voor hun carrière na school. Daarna moeten ze aangeven welke vaardigheden (lezen, schrijven, luisteren, luisteren) ze het meest belangrijk vinden. In het facultatieve deel van mijn lessen mogen ze extra aan die vaardigheden werken. Ze maken hierin betekenisvolle keuzes.
In spellen heb je verschillende vormen van het portfolio. In spellen zoals World of Warcraft, Lineage 2 en Neverwinter moet je aan het begin van het spel een karakter maken. Hier moet je betekenisvolle keuzes maken. Elke keuze geeft de richting aan hoe je het spel moet spelen of benaderen. Ook in het spel kan je keuzes maken in je ‘portfolio’ die van waarde zijn. Zo kan je op een gegeven moment een extra klasse kiezen waardoor je je weer nieuwe mogelijkheden opent om het spel te spelen.
Conclusie
Autonomie betekent zelfstandig betekenisvolle keuzes maken. Deze keuzes zijn gearrangeerd door de docent. Het portfolio kan helpen om de richting van het leerproces inzichtelijk te maken voor de leerling.